Tavukların ve diğer kanatlıların tüy çekme, baş, boyun, ibik ve vücudun diğer kısımlarının gagalanması ile ortaya çıkan bir durumdur. Daha çok tavuklarda kötü huy olarak adlandırdığımız bir alışkanlığa sebep olur. Bu durum her yaştaki hayvanlarda ortaya çıkabilir. Hastalığın ortaya çıkışında bir çok farklı faktör rol alabilir. Hatta öyle ki aynı yemle beslenen aynı koşullara sahip 2-3 kümesin bir kısmında görülebilir, bir kısmında hiçbir belirti gözlenmez.
Genelde beslenme ve bakım koşulları ile alakalı sebepler olduğu düşünülmekteyse de birçok mekanik veya menagment koşulları da etkili olduğu görülmüştür.
*Hayvanların sıkışık alanda yetiştirilmeleri,
*Yeterli yemlik ve suluk bulunmaması,
*Yetersiz yemleme (uzun süre yemsizlik, kısıtlı yemleme gibi),
*Aşırı aydınlık ortam veya ışık şiddetinin yüksek olması,
*Kümes ısısının çok yüksek olması,
*Beslenme bozuklukları; mineral madde yetersizliği, aminoasit yetersizliği, dengesiz yem formülasyonları,
*İç ve dış parazitlere bağlı irritasyonlar,
*Yeni yumurtlayan hayvanlarda iç çıkması (prolapsus),
*Yetiştirme hataları...
İç parazitlere bağlı ve ilk yumurtaya giren hayvanlarda gelişme geriliği veya iri yumurtlama gibi sebeplerden dolayı ‘’ Kloaka gagalaması’’ çok sık görülmektedir. Kan tadını alan tavuklar artık kötü huy edinip sağlam tavuklarında klokalarını gagalamaya başlarlar. Dolayısıyla kötü huy artık alışkanlığa dönüşür. Sıkışıklık, beslenme bozukluğu, aşırı sıcak ve aşırı aydınlık daha çok ‘’Tüy Çekme‘’ olarak kendini gösterir. Dış parazitlerde tüy çekme tarzı gagalamaya sebep olur .Civcivlerde parmak çekme tarzı gagalama daha çok civcivlerin irili ufaklı gelmesi, güçsüz civcivlerin sürüde bulunması, yeme ulaşamamaları, yeterli ısı almayan civcivlerde görülür. Burun gagalama daha çok bıldırcınlarda 2-7 haftalık dönemde sıkışıklığa bağlı genelde ortaya çıkar. Kan kaybına bağlı ölümler görülebilir. Sağ kalanlarda deforme gagalar dikkat çeker.
Damızlık sürülerde daha çok familya oluşturma sürecinde eş seçme kavgalarında, horozlarda baş gagalama görülür.
Kanibalizm, tüy çekme, gagalama gibi bu hastalığın kontrolü, yeterli ve uygun yemin bulunması hayvanların uzun süre aç bırakılmaması gerekir. Barınakların aydınlanmasının kontrolü, ışık şiddetinin azaltılması, pencereli kümeslerde camların kırmızı veya mavi renk boyalarla boyanması gibi önlemler alınmalıdır.
Tedavide ;
-Yem ve sularına bir miktar tuz ilave edilmesi fayda sağlar. (En fazla 3 gün ilave tuz önerilir. Zira tuzun fazlalığı kanatlılarda zehirlenmelere sebep olabilir. Veteriner hekimelere danışmadan kullanılması tavsiye edilmez.)
-Gaga kesimi en net çözümlerden olabilir. Ancak ana sebebin ortadan kaldırılması gereklidir.
-Yem ve sularına mineral ve aminoasit takviyesi yapılması çok olumlu sonuç verir.
-Yemlerine DL-Methionine, L-lysine, lysine sulphat gibi aminoasit takviyesi yapılmalıdır.
-Çok şiddetli durumlarda hayvansal kaynaklı yan ürünler (et unu, kemik unu, balık unu gibi)
yemlerine ilave edilebilir.
Genelde beslenme ve bakım koşulları ile alakalı sebepler olduğu düşünülmekteyse de birçok mekanik veya menagment koşulları da etkili olduğu görülmüştür.
*Hayvanların sıkışık alanda yetiştirilmeleri,
*Yeterli yemlik ve suluk bulunmaması,
*Yetersiz yemleme (uzun süre yemsizlik, kısıtlı yemleme gibi),
*Aşırı aydınlık ortam veya ışık şiddetinin yüksek olması,
*Kümes ısısının çok yüksek olması,
*Beslenme bozuklukları; mineral madde yetersizliği, aminoasit yetersizliği, dengesiz yem formülasyonları,
*İç ve dış parazitlere bağlı irritasyonlar,
*Yeni yumurtlayan hayvanlarda iç çıkması (prolapsus),
*Yetiştirme hataları...
İç parazitlere bağlı ve ilk yumurtaya giren hayvanlarda gelişme geriliği veya iri yumurtlama gibi sebeplerden dolayı ‘’ Kloaka gagalaması’’ çok sık görülmektedir. Kan tadını alan tavuklar artık kötü huy edinip sağlam tavuklarında klokalarını gagalamaya başlarlar. Dolayısıyla kötü huy artık alışkanlığa dönüşür. Sıkışıklık, beslenme bozukluğu, aşırı sıcak ve aşırı aydınlık daha çok ‘’Tüy Çekme‘’ olarak kendini gösterir. Dış parazitlerde tüy çekme tarzı gagalamaya sebep olur .Civcivlerde parmak çekme tarzı gagalama daha çok civcivlerin irili ufaklı gelmesi, güçsüz civcivlerin sürüde bulunması, yeme ulaşamamaları, yeterli ısı almayan civcivlerde görülür. Burun gagalama daha çok bıldırcınlarda 2-7 haftalık dönemde sıkışıklığa bağlı genelde ortaya çıkar. Kan kaybına bağlı ölümler görülebilir. Sağ kalanlarda deforme gagalar dikkat çeker.
Damızlık sürülerde daha çok familya oluşturma sürecinde eş seçme kavgalarında, horozlarda baş gagalama görülür.
Kanibalizm, tüy çekme, gagalama gibi bu hastalığın kontrolü, yeterli ve uygun yemin bulunması hayvanların uzun süre aç bırakılmaması gerekir. Barınakların aydınlanmasının kontrolü, ışık şiddetinin azaltılması, pencereli kümeslerde camların kırmızı veya mavi renk boyalarla boyanması gibi önlemler alınmalıdır.
Tedavide ;
-Yem ve sularına bir miktar tuz ilave edilmesi fayda sağlar. (En fazla 3 gün ilave tuz önerilir. Zira tuzun fazlalığı kanatlılarda zehirlenmelere sebep olabilir. Veteriner hekimelere danışmadan kullanılması tavsiye edilmez.)
-Gaga kesimi en net çözümlerden olabilir. Ancak ana sebebin ortadan kaldırılması gereklidir.
-Yem ve sularına mineral ve aminoasit takviyesi yapılması çok olumlu sonuç verir.
-Yemlerine DL-Methionine, L-lysine, lysine sulphat gibi aminoasit takviyesi yapılmalıdır.
-Çok şiddetli durumlarda hayvansal kaynaklı yan ürünler (et unu, kemik unu, balık unu gibi)
yemlerine ilave edilebilir.
Son düzenleme: