BÖCEKLER İÇİN ÇEVRE DOSTU ÖNERİLER
Canlılar içinde en büyük grubu oluşturan böceklerin birkaç yüz türü tarım ve insan sağlığı açısından ekonomik zarar oluşturmaktadır. Özellikle 1950’lerden bu yana sentetik kimyasal zehirlerin yaygın olarak kullanılması çok önemli çevre ve sağlık sorunlarına yol açmıştır. Son yıllarda bu açmazdan kurtulmanın yolları üzerinde önemle durulmaktadır.
Bahçe ve evlerimizde zararlı olan başlıca böceklerin ana grupları şunlardır:
Böceklerle savaş yerine bütüncül bir yaklaşım amaçlanmalıdır. Uygulanabilecek çevre dostu yöntemler zararlı etmene göre değişmekle birlikte genel olarak kuvvetli ve sağlam bitki yetiştirmek, ekim-dikim ve hasat zamanını ayarlamak, nöbetleşe bitki yetiştirmek, yetiştirme ortamını bitki artıklarından ve yabancı otlardan arındırmak gibi kültürel önlemler ilk sırada yeralır. Bazı böceklerin renk, ışık, besin ve eşeysel kokulara yönelimlerinden yararlanılarak geliştirilen çeşitli tuzak sistemleri de izleme ya da kitlesel yakalama amacıyla kullanılmaktadır.
Kültür bitkilerindeki zararlıların üzerinde yaşayan ve onlarla beslenme ilişkisi olan yararlı canlılar, predatörler (avcılar), parazitoitler (asalaklar) ve patojenler (hastalık etmenleri) olarak gruplandırılmaktadır. Başlıcaları arasında Yedinoktalı gelinböceği, Küçük gelinböcekleri, Parlak siyah gelinböcekleri, Minik korsan tahtakuruları, Zürafagörünüşlü tahtakuruları, Avcı tahtakuruları, Altıbenekli avcı trips, Altıngözlü böcek, Arıbenzeri avcı sinekler, Avcı akarlar, örümcekler, birçok asalak arı ve sinek türü böceklerle, böcekleri hastalandıran bakteri, virüs ve fungus gibi etmenler sayılabilir.
Öncelikle bu yararlı canlıların korunması, etkinliklerinin ve yoğunluklarının arttırılması amaçlanır.
Çeşitli bitkilerdeki deneme sonuçları ve yan etkiler hakkında yeterli veri olmaması nedeniyle, doğal yollarla elde edilse de, ev yapımı ilaçların kullanımında dikkat edilmesi gereken noktalar olduğu unutulmamalıdır.
Kaynak
Tezcan F. 2012. Börtü Böcek İçin Doğa Dostu Öneriler ve Ev Yapımı İlaçlar. 3. Baskı, İzmir, 160 s.
Canlılar içinde en büyük grubu oluşturan böceklerin birkaç yüz türü tarım ve insan sağlığı açısından ekonomik zarar oluşturmaktadır. Özellikle 1950’lerden bu yana sentetik kimyasal zehirlerin yaygın olarak kullanılması çok önemli çevre ve sağlık sorunlarına yol açmıştır. Son yıllarda bu açmazdan kurtulmanın yolları üzerinde önemle durulmaktadır.
Bahçe ve evlerimizde zararlı olan başlıca böceklerin ana grupları şunlardır:
- Yaprakbitleri
- Yaprakpireleri
- Beyazsinekler
- Kabuklubitler ve Koşniller
- Yeşilkurt
- Danaburnu
- Bozkurtlar
- Manas
- Teke böcekleri
- Hamamböcekleri
Böceklerle savaş yerine bütüncül bir yaklaşım amaçlanmalıdır. Uygulanabilecek çevre dostu yöntemler zararlı etmene göre değişmekle birlikte genel olarak kuvvetli ve sağlam bitki yetiştirmek, ekim-dikim ve hasat zamanını ayarlamak, nöbetleşe bitki yetiştirmek, yetiştirme ortamını bitki artıklarından ve yabancı otlardan arındırmak gibi kültürel önlemler ilk sırada yeralır. Bazı böceklerin renk, ışık, besin ve eşeysel kokulara yönelimlerinden yararlanılarak geliştirilen çeşitli tuzak sistemleri de izleme ya da kitlesel yakalama amacıyla kullanılmaktadır.
Kültür bitkilerindeki zararlıların üzerinde yaşayan ve onlarla beslenme ilişkisi olan yararlı canlılar, predatörler (avcılar), parazitoitler (asalaklar) ve patojenler (hastalık etmenleri) olarak gruplandırılmaktadır. Başlıcaları arasında Yedinoktalı gelinböceği, Küçük gelinböcekleri, Parlak siyah gelinböcekleri, Minik korsan tahtakuruları, Zürafagörünüşlü tahtakuruları, Avcı tahtakuruları, Altıbenekli avcı trips, Altıngözlü böcek, Arıbenzeri avcı sinekler, Avcı akarlar, örümcekler, birçok asalak arı ve sinek türü böceklerle, böcekleri hastalandıran bakteri, virüs ve fungus gibi etmenler sayılabilir.
Öncelikle bu yararlı canlıların korunması, etkinliklerinin ve yoğunluklarının arttırılması amaçlanır.
- Yararlı böceklerin erginleri genellikle polen, nektar, balözü veya tatlımsı maddelerle beslenir. Bunun için bahçelerde ayçiçeği, papatya, kadife çiçeği gibi çiçekli bitkilerin bulundurulması önerilir.
- Çiçeklerin azaldığı dönemde yararlı böceklerin beslenmesi için bitkilere şekerli su püskürtülebilir.
- Yararlı böcekler aşırı sıcak ve soğuklardan korunmak için bitkilerin yarık ve çatlaklarını, kabuk altlarını ve korunaklı yerleri seçer. Bunun için bahçelerin etrafında rüzgar kıran bitkiler ve çit bitkileri yetiştirilmesi gerekir.
- Yararlıların kış soğuklarından korunması için sonbaharda ağaç ve çalıların gövdesine kenevir çuval veya oluklu mukavva sarılmalı ve kışı geçirmeleri sağlanmalıdır.
- Bitkilerin üzerinde veya çevresinde bulunan karıncalar yararlı böcekleri uzaklaştırır. Bu nedenle ev yapımı ilaçlar kullanılarak etkisiz duruma getirilmeleri önerilir.
- Tozlu yol kenarlarındaki bitkiler üzerine yapışan tozların yıkanarak arındırılması etkili olur.
- Zararlıların yönetiminde ilaç uygulamasına karar verildiyse, öncelikle yararlılara olumsuz etkisi olmayan ev yapımı ilaçlar seçilmelidir.
- Kaplama ilaçlama yapmak yerine, sadece zararlının bulunduğu yer seçilmeli, nokta ilaçlama veya şerit ilaçlama yapılmalıdır.
- Uygun durumlarda mısır, susam, yonca, ayçiçeği gibi çekici bitkilerin bahçelerde bulundurulması önerilir.
- Çiçekli bitkilerin tozlaşmasında çok etkili olan balarıları, Bombus arıları gibi tozlayıcı böcekler korunmalıdır. Özellikle meyve ve sebze bahçelerinde verimi arttırmak için balarısı kovanlarının bulundurulması önerilir.
Çeşitli bitkilerdeki deneme sonuçları ve yan etkiler hakkında yeterli veri olmaması nedeniyle, doğal yollarla elde edilse de, ev yapımı ilaçların kullanımında dikkat edilmesi gereken noktalar olduğu unutulmamalıdır.
- Ev yapımı ilaçlar bitkinin küçük bir kısmına uygulanır. 24 saat beklendikten sonra herhangi bir yan etki görülmüyorsa diğer bitkiler de ilaçlanır.
- Organik ilaçların doğada çabuk ayrışması dolayısıyla uygulamaların tekrarlanması gerekebilir.
- Bitkilerde birden fazla zararlı varsa, öncelikle zararlıların hepsine veya birkaçına etkili olan ortak kullanılabilecek ilaçlar seçilmelidir.
- İlaçların çoğu değme etkili olduğu için zararlılara değmesi gerekir.
- Zararlıların çoğu yaprak altında bulunduğu için yaprak altının iyi ilaçlanması gerekir.
- İlacı hedefine ulaştırabilecek en uygun ilaçlama aleti kullanılmalıdır.
- Bazı zararlı böcek ve akarlar yetiştirme alanının bir bölgesinde görülür. Bu durumda sadece o bölge ilaçlanmalıdır.
- Yağmurlu ve rüzgarlı havalarda uygulama yapılmamalıdır.
Kaynak
Tezcan F. 2012. Börtü Böcek İçin Doğa Dostu Öneriler ve Ev Yapımı İlaçlar. 3. Baskı, İzmir, 160 s.