Hava Kesesi Hastalıkları
Kuşların solunum sistemleri biz insanlarınkine göre oldukça komplikedir. Çünkü onlar akciğerlerinin yanı sıra az sonra tanımlayacağımız hava keselerine sahiptirler. Bu hava keseleri uzman tip dilinde ; ‘Sacci pneumatici’ olarak adlandırılırlar. Bunlar akciğere ek olarak prensipte körük fonksiyonu görerek hava basıncı yaparlar. Hava keseleri bu devinimi yaptığı esnada gaz değiş tokuşu oluşmaz. Bu demektir ki; kuşların vücudu oksijeni hava keseleri üzerinden alamaz, bu olay akciğerde gerçekleşir. Hava keselerinin pompalama desteği sayesinde nefes alma ve gaz değiş tokuşu gerçekleşir. Hava keselerine yapılan basınçla ciğerlerin körüklenmesi sağlanır ve solunum meydana gelir.
Bunun dışında hava keseleri çok sayıda kuş türünde ses üretiminde de rol oynar. Çünkü yüksek frekanslı nefes verişlerini ve tipik ötüşlerini östaki borusu olarak adlandırılan bölgede oluştururlar. Kuşların vücudunda bulunan hava keselerinin üçüncü önemli fonksiyonu ise ısı kontrolüne destek olmalarıdır. Hava keselerinin duvarları, kuşların vücudunda biriken sıvı oluşumunun (insanlardaki ter ) buharlaşmasını sağlar ve böylelikle serinlemelerine klavuzluk etmiş olurlar.
Hava keseleri kuşların vücudundaki incecik, şeffaf zar duvarları şeklindeki hassas oluşumlardır. Kuşların vücutları genel olarak çok kompakt ve hafif inşa edilmiş olduğu için hava keseleri de bazı bölgelerde ince deri dokulari halinde sadece tüylerle korunur halde bulunmaktadır.
Belirli koşullar altında hava keseleri, hastalıklara ve rahatsızlıklara sebep olabilir. Bu bölümde muhabbet kuşlarının ve diğer kuş türlerinin hava keselerinde meydana gelen bazı hastalıklar tanıtılmıştır. Aşağıdaki şematik resim bir muhabbet kuşunun vücudundaki hava keselerinin ve ciğerlerinin yaklaşık konumunu göstermektedir ;
1- Gaga Boşluğu ve Nefes Borusu Uzantısı
2- Akciğer
3- Burun Boşluğu ve Sinüs
4- Boyun Hava Kesesi
5- Köprücük Kemiği Hava Kesesi
6- Kranial (Beyinden başlangıç alan ve kafatasındaki açıklıkların birinden çıkan sinir) Hava Kesesi
7- Kaudal Bölge (yan kısımlar, özellikle kuyruk taraflarına ait kısımlar ) Hava Kesesi
8- Karın Bölgesi Hava Kesesi
Hava keseleri iltihapları
Kuş tarafından solunan pis ve mikroplu ortama bağlı hava, hava kesesi mukozalarının iltihaplanmasına sebep olabilir. Bu tip iltihaplanmalara genellikle mantarlar ve mayalar sebep olur. Ama sık görülen bir şekli de bakterilerin hava keselerine yuva yapmış olmasıdır. Bu durumun etkisi altındaki kuşlar hava keselerinin havalandırma desteği eksikliğinden dolayı solunumları için gerekli olan hava sirkülasyonunu sağlayamayarak zor nefes alıp vermeye başlarlar. Akabinde rahatsız olan bölgede gözle görülür bir şişlik meydana gelebilir. Bu paragrafa ait fotoğrafta hava kesesi iltihabı olan bir muhabbet kuşu görmekteyiz. Göğüs bölgesindeki bariz şişlik söz konusu rahatsızlığın kalıcı bir hasar bıraktığını göstermektedir.
Hava Kesesi Çatlakları
Çarpma şeklinde meydana gelen kazalarda, (örneğin cama, aynaya çarpma ) ya da böcek sokması vb. gibi nadir yaralanma vakalarında hava keselerinin narin, ince dokularında çatlaklar meydana gelebilir. Bu tip vakalarda hava kesesi hava ile dolar ve çatlayan bölgedeki derinin altında tıpkı yukarıdaki göğüs bölgesi şişmiş olan muhabbet kuşunda görüldüğü gibi bir şişme meydana gelir. Hava kesesi çatlakları vücudun diğer bölümlerinde de şişliklere yol açar. Örneğin üstteki resminde boyun bölgesindeki hava kesesi çatlamış olan bir kanarya görülmektedir.
Bu rahatsızlıktan muzdarip kuşları mutlaka uzman bir hekimin görmesi ve eğer gerekiyorsa tıbbi müdahale ile şişliğin olduğu bölgede delik açmak sureti ile içerde birikmis olan havayı dışarı çıkarması gerekmektedir. Bu küçük cerrahi müdahale kuşlar açısından çok kolay olmayabilir. Ama uzman hekim tarafından gayet kısa bir süre içinde gerçekleştirilebilen bir işlemdir. Bu şişlik yüzünden büyük bir baskı hissiyle acı çeken kuş, böylece kısa süre içinde çektiği bu acılardan kurtulmuş olur.
Özellikle bir kedi tarafından saldırıya uğrayan kuşlarda hava keseleri yaralanmaları kaçınılmazdır. Kedilerin ince keskin dişleri ve tırnakları oldukça hassas dokular olan hava keselerinin hemen çatlayıp yaralanmasına neden olabilir. Bu tip saldırıya uğramış bir kuşun hiç vakit kaybetmeden “ baytril “ gibi güçlü bir antibiyotikle tedavisine başlanması gerekir. Çünkü kedilerin salyaları kuşlar için çok tehlikeli mikroplar barındırır . Ve bu mikropların en zararsızı bile kuşlarımızın vücudunda ağır bir iç enfeksiyon oluşmasına, hemen tedavi edilmezse de bu enfeksiyonun büyüyerek 48 saat içinde ölümle sonuçlanmasına sebep olabilir.
Tedaviye Nasıl Destek Olunabilir ?
Hava kesesi rahatsızlığı olan bir kuşun nasıl tedavi edileceğine dair en iyi öğüt ; tedaviyi kanatlılardan anlayan uzman bir hekime bırakmaktır. Çünkü yaralanmanın ya da enfeksiyonun ağırlık derecesini tespit edebilecek tek kişi veteriner hekimdir ve ne yapılması gerektiğine de o karar vermelidir. Çünkü her vaka ayrıdır. Örneğin ; bazı vakalarda buhar tedavisi iyi gelmekte iken bazı vakalarda ise asla yapılmaması gerekmektedir. Hava kesesi rahatsızlıkları olan kuşlarımıza vereceğimiz en büyük destek onları yormamak ve yorulmalarına neden olacak her türlü aktiviteden alıkoymaktır. Kesinlikle serbest uçuslar yasaklanmalıdır. Serbest uçuşlara izin vermek, hastalıktan dolayı meydana gelmiş olan solunum yetmezliği ve nefes darlığı seyrini büsbütün hızlandırıp hastalığı tehlikeli boyutlara taşır.
Hastalık Sonrası Olası Sonuçlar
Tüm hava kesesi enfeksiyonlarından sonra nefes darlığı vb. gibi kalıcı hasarlar oluşabilir. Hastalığı takiben maalesef bazı vakalarda nefes darlığı tedavi edilemez ya da duruma göre çok güç tedavi edilebilir. Kronik nefes darlığı olan kuşlarda bulundukları odanın nem oranına çok dikkat edilmelidir. Çok kuru olan hava nefes darlığı yaşayan kuşun solunum sistemindeki hassas mukozaların kurumasına sebep olur.
Kuşların solunum sistemleri biz insanlarınkine göre oldukça komplikedir. Çünkü onlar akciğerlerinin yanı sıra az sonra tanımlayacağımız hava keselerine sahiptirler. Bu hava keseleri uzman tip dilinde ; ‘Sacci pneumatici’ olarak adlandırılırlar. Bunlar akciğere ek olarak prensipte körük fonksiyonu görerek hava basıncı yaparlar. Hava keseleri bu devinimi yaptığı esnada gaz değiş tokuşu oluşmaz. Bu demektir ki; kuşların vücudu oksijeni hava keseleri üzerinden alamaz, bu olay akciğerde gerçekleşir. Hava keselerinin pompalama desteği sayesinde nefes alma ve gaz değiş tokuşu gerçekleşir. Hava keselerine yapılan basınçla ciğerlerin körüklenmesi sağlanır ve solunum meydana gelir.
Bunun dışında hava keseleri çok sayıda kuş türünde ses üretiminde de rol oynar. Çünkü yüksek frekanslı nefes verişlerini ve tipik ötüşlerini östaki borusu olarak adlandırılan bölgede oluştururlar. Kuşların vücudunda bulunan hava keselerinin üçüncü önemli fonksiyonu ise ısı kontrolüne destek olmalarıdır. Hava keselerinin duvarları, kuşların vücudunda biriken sıvı oluşumunun (insanlardaki ter ) buharlaşmasını sağlar ve böylelikle serinlemelerine klavuzluk etmiş olurlar.
Hava keseleri kuşların vücudundaki incecik, şeffaf zar duvarları şeklindeki hassas oluşumlardır. Kuşların vücutları genel olarak çok kompakt ve hafif inşa edilmiş olduğu için hava keseleri de bazı bölgelerde ince deri dokulari halinde sadece tüylerle korunur halde bulunmaktadır.
Belirli koşullar altında hava keseleri, hastalıklara ve rahatsızlıklara sebep olabilir. Bu bölümde muhabbet kuşlarının ve diğer kuş türlerinin hava keselerinde meydana gelen bazı hastalıklar tanıtılmıştır. Aşağıdaki şematik resim bir muhabbet kuşunun vücudundaki hava keselerinin ve ciğerlerinin yaklaşık konumunu göstermektedir ;
1- Gaga Boşluğu ve Nefes Borusu Uzantısı
2- Akciğer
3- Burun Boşluğu ve Sinüs
4- Boyun Hava Kesesi
5- Köprücük Kemiği Hava Kesesi
6- Kranial (Beyinden başlangıç alan ve kafatasındaki açıklıkların birinden çıkan sinir) Hava Kesesi
7- Kaudal Bölge (yan kısımlar, özellikle kuyruk taraflarına ait kısımlar ) Hava Kesesi
8- Karın Bölgesi Hava Kesesi
Hava keseleri iltihapları
Kuş tarafından solunan pis ve mikroplu ortama bağlı hava, hava kesesi mukozalarının iltihaplanmasına sebep olabilir. Bu tip iltihaplanmalara genellikle mantarlar ve mayalar sebep olur. Ama sık görülen bir şekli de bakterilerin hava keselerine yuva yapmış olmasıdır. Bu durumun etkisi altındaki kuşlar hava keselerinin havalandırma desteği eksikliğinden dolayı solunumları için gerekli olan hava sirkülasyonunu sağlayamayarak zor nefes alıp vermeye başlarlar. Akabinde rahatsız olan bölgede gözle görülür bir şişlik meydana gelebilir. Bu paragrafa ait fotoğrafta hava kesesi iltihabı olan bir muhabbet kuşu görmekteyiz. Göğüs bölgesindeki bariz şişlik söz konusu rahatsızlığın kalıcı bir hasar bıraktığını göstermektedir.
Hava Kesesi Çatlakları
Çarpma şeklinde meydana gelen kazalarda, (örneğin cama, aynaya çarpma ) ya da böcek sokması vb. gibi nadir yaralanma vakalarında hava keselerinin narin, ince dokularında çatlaklar meydana gelebilir. Bu tip vakalarda hava kesesi hava ile dolar ve çatlayan bölgedeki derinin altında tıpkı yukarıdaki göğüs bölgesi şişmiş olan muhabbet kuşunda görüldüğü gibi bir şişme meydana gelir. Hava kesesi çatlakları vücudun diğer bölümlerinde de şişliklere yol açar. Örneğin üstteki resminde boyun bölgesindeki hava kesesi çatlamış olan bir kanarya görülmektedir.
Bu rahatsızlıktan muzdarip kuşları mutlaka uzman bir hekimin görmesi ve eğer gerekiyorsa tıbbi müdahale ile şişliğin olduğu bölgede delik açmak sureti ile içerde birikmis olan havayı dışarı çıkarması gerekmektedir. Bu küçük cerrahi müdahale kuşlar açısından çok kolay olmayabilir. Ama uzman hekim tarafından gayet kısa bir süre içinde gerçekleştirilebilen bir işlemdir. Bu şişlik yüzünden büyük bir baskı hissiyle acı çeken kuş, böylece kısa süre içinde çektiği bu acılardan kurtulmuş olur.
Özellikle bir kedi tarafından saldırıya uğrayan kuşlarda hava keseleri yaralanmaları kaçınılmazdır. Kedilerin ince keskin dişleri ve tırnakları oldukça hassas dokular olan hava keselerinin hemen çatlayıp yaralanmasına neden olabilir. Bu tip saldırıya uğramış bir kuşun hiç vakit kaybetmeden “ baytril “ gibi güçlü bir antibiyotikle tedavisine başlanması gerekir. Çünkü kedilerin salyaları kuşlar için çok tehlikeli mikroplar barındırır . Ve bu mikropların en zararsızı bile kuşlarımızın vücudunda ağır bir iç enfeksiyon oluşmasına, hemen tedavi edilmezse de bu enfeksiyonun büyüyerek 48 saat içinde ölümle sonuçlanmasına sebep olabilir.
Tedaviye Nasıl Destek Olunabilir ?
Hava kesesi rahatsızlığı olan bir kuşun nasıl tedavi edileceğine dair en iyi öğüt ; tedaviyi kanatlılardan anlayan uzman bir hekime bırakmaktır. Çünkü yaralanmanın ya da enfeksiyonun ağırlık derecesini tespit edebilecek tek kişi veteriner hekimdir ve ne yapılması gerektiğine de o karar vermelidir. Çünkü her vaka ayrıdır. Örneğin ; bazı vakalarda buhar tedavisi iyi gelmekte iken bazı vakalarda ise asla yapılmaması gerekmektedir. Hava kesesi rahatsızlıkları olan kuşlarımıza vereceğimiz en büyük destek onları yormamak ve yorulmalarına neden olacak her türlü aktiviteden alıkoymaktır. Kesinlikle serbest uçuslar yasaklanmalıdır. Serbest uçuşlara izin vermek, hastalıktan dolayı meydana gelmiş olan solunum yetmezliği ve nefes darlığı seyrini büsbütün hızlandırıp hastalığı tehlikeli boyutlara taşır.
Hastalık Sonrası Olası Sonuçlar
Tüm hava kesesi enfeksiyonlarından sonra nefes darlığı vb. gibi kalıcı hasarlar oluşabilir. Hastalığı takiben maalesef bazı vakalarda nefes darlığı tedavi edilemez ya da duruma göre çok güç tedavi edilebilir. Kronik nefes darlığı olan kuşlarda bulundukları odanın nem oranına çok dikkat edilmelidir. Çok kuru olan hava nefes darlığı yaşayan kuşun solunum sistemindeki hassas mukozaların kurumasına sebep olur.
