Kuşlarda gaga sorunları ve bakımı
Değerli iyikus.com sakinleri, bildiğiniz gibi bir kuşun sağlığı hakkında yorum yaparken bir çok şeyi düşünmemiz gerekiyor. Ayak rengi, pullu yapı, gaga biçimi ve renk tonu, tüy kalitesi, kuşun genel duruşu ve en önemlisi dışkısı...Bu açıdan düşündüğümüzde gaga görünümü sağlıklı bir kuşta göze çarpan ilk yer olacaktır ve bu nedenle gagayı doğrudan etkileyen kronik sağlık sorunlarının farkında olmamız gerekir.
Gaga hastalığının ya da sorunlarının ani başlangıcı, aşırı gaga büyümesi gibi, genellikle hastalıkla ilişkilendirilmelidir. Çoğu durumda, bir dereceye kadar "yetersiz beslenme", gaga hastalığı sendromunun bir parçasıdır ve ayrıca bazen, gagayı aşındırmak, törpülemek için kullanılması gereken ürünlerin yokluğu yani çevresel fırsatların eksikliği de buna katkıda bulunur. Ne yazık ki genel olarak ülkemizde ve dünyada veterinerler, kuş bakıcıları hala sadece gagaların kesilmesiyle sürecin sağlıklı olacağını düşünüyorlar ve hastalık durumunu değerlendirmiyorlar.
Gaga büyümesi neden olur?
- Gagalar yaşam boyunca sürekli büyür. Gaga eşit oranda büyümeli ve yıpranmalıdır. Bu olması gereken bir döngüdür. Örneğin bir Amerika papağanı'ndaki üst gaganın büyümesi ve tamamen değişmesi yaklaşık 9 ay gibi bir sürede gerçekleşir. Gaga cereye yakın bir yerden zarar/hasar görürse - hasarlı kısım dokuz ay içinde gaganın ucuna ulaşana kadar dışa doğru büyür. Bu süreçte bakım yapılması gerekir.Gaga Bakımı nasıl yapılmalıdır?
- Zaman zaman denk gelmişsinizdir gaga gıcırdatan kuşlara. Ya da diğer açıdan bakıldığında bir sürtünme hareketine. Bu aslında anatomik olarak alt gaganın üst gaganın iç yüzeyine sürtünerek korunması için tasarlanmıştır. Bu çiğneme sırasında da olur. Dinlenen kuşlar genellikle alt gagayı üst gagaya sürtünerek yan yana hareket ettirir. Bu aynı zamanda bir memnuniyet işareti de olabilir. Çoğu kaynak stresle ilişkilendirse de genel anlamda bir memnuniyet, sakinlik durumu göstergesidir bu.Gaganın dış katmanları ise, tüneklere ve aşındırıcı yüzeylere "sürtünmesiyle" ovalanır. Düz tüneklerin kuşlar için uygun olmamasının nedenlerinden biri de budur. Ahşap tünekler tercih edilmelidir ve gagasını törpüleyebileceği taşlar kullanılmalıdır.
İyi bir biotin katkısı ve mineral destekleriyle sürecin iyi ilerlemesi sağlanabilir.
Gaga Anatomisi
- Gaga dokusu, çene kemiğine eşdeğer olan iki kemiğin üstüne "yerleşir" - alt çene kemiği (mandibula) ve üst çene kemiği (maksilla). Gaga, insan tırnakları veya gergedan boynuzu gibi sertleştiren mineraller ve modifikasyonlar içeren deri benzeri bir malzemeden yapılmıştır. - Gaganın içinde sinirler vardır ve tıpkı biz insanların diş ağrısını hissedebildiğimiz gibi gaga da oldukça hassastır. Bu nedenle mi bilinmez ama bazı paraketler gagasının sevilmesinden çok hoşlanır.Sağlıklı bir gagayı korumak için, gaga oluşumu ve aşınma arasında bir denge kurulması gerekir. Gaganın yenilenmesinde etken olan birincil 'hammadde' karaciğerden kan yoluyla gelir. Bu nedenle bir sistemik hastalığı varsa, özellikle karaciğer sorunu olan bir kuş anormal bir gagaya sahip olabilir. Özel bir yardım gerektirir ve gaga kesimi uygun bir yöntem gibi görünse de kimi zaman olmayabilir
Bu tarz durumlarda veteriner hekime danışılmalıdır!
Ne sebep olabilir ki büyümüş gagalara? Cevap genellikle uzun yıllardır beslenen yüksek yağlı, düşük besinli, kuru tohumla beslenmelerdir. Yüksek yağlı diyet, kalıcı olabilen uzun süreli karaciğer hasarına neden olur. Karaciğer o kadar yağla dolar ki, artık normal şekilde çalışamaz. Sistemik hastalık sonucu anormal şekilde oluşan gaga epiteli, aşırı kırılgan hale gelir. Tırnaklar da genellikle aynı sebepten dolayı aşırı büyür.
İlginç bilgiler serisinde bugün 
Farklı gaga türlerinin ne işe yaradığını hiç merak ettiniz mi?
- Ördek gibi yassı gagalar, suda yaşayan hayvanları ve bitkileri tüketirken yanlardan suyu süzmek için kullanılır.
- Parçalayıcı gagalar baykuşlara aittir ve avlarını yaralamak ve taşımak için keskin uçlu ve kancalıdır.
- Kıvrımlı gagalar, papağanlar tarafından fındık ve tohumları kırmak ve ayrıca tırmanırken ağaç kabuğu ve dalları tutmaya yardımcı olmak için kullanılır.
- Leylekler (dilsiz olan) gibi uzun ve sivrilen gagalar, sadece küçük omurgalı ve omurgasız avları yakalamak için değil, aynı zamanda üst ve alt yarıları birbirine vurarak iletişim kurmak için de kullanılır.
- Keski gagaları, Ağaçkakanlar tarafından ağaçları delmek ve süper uzun dikenli dillerini uzatarak ağaç özsuyu ve böcekleri tüketmek için kullanılır.
- Kardinal ispinozları ve Serçelere ait olan konik gagalar, kısa ve kalındır ve açık tohumları kırarken kullanışlıdır.
