Kuşlarda Karaciğer Yağlanması Sorunsalı / Karaciğer Problemleri
Son zamanlarda en sık gündem olan konulardan bir derleme yapacak olsak ilk beşe girebilecek nitelikte karaciğer yağlanmaları. Genellikle beslenme hatalarından kaynaklanan sorunlardan dolayı ortaya çıkmaktadır ancak tek sebebi bu olmayabilir. Bu konuda ağırlıklı olarak Hepatik Lipidoz sorununa yer verilecektir.Yağlı karaciğerler, temel olarak yüksek enerjili beslenmelerine karşın sınırlı egzersiz yapan kuşlarda sıkça gözlemlenen bir problemdir.
Bu problemin en yaygın gözlemlendiği grup muhabbet kuşları başta olmak üzere sultan ve amazon papağanlarıdır. Yüksek yağlı bir beslenme sadece obeziteye yol açmakla kalmaz aynı zamanda yağ, kalsiyuma bağlanarak kandaki kalsiyumun azalmasına neden olabilir. Tohumlar ayrıca A vitamini yönünden düşüktür, bu da hastalığa karşı direncin azalmasına neden olabilmektedir. Özellikle sebze/meyve tüketimi zayıf kuşlarda A vitaminini takviye etmek gereklidir.
İlerleyen zamanlarda sorun dizginlenemez ise daha da zararlı olan yağ sızması yaşanabilir. Bu durum kuşların vücudundaki organlarının işleyişini ciddi şekilde tehlikeye atabilir. Özellikle etkilenen iki organ karaciğer ve kalptir. Zamanla kan dolaşımında biriken yağ karaciğere sızdıkça, karaciğer fonksiyonlarında yavaş yavaş etkilenmesine sebep olur ve karaciğer fonksiyonu büyük ölçüde tehlikeye girer. Hepatik lipidoz adı verilen bu durum aynı zamanda karaciğerin büyümesine de neden olabilir. Yağ ayrıca kalbin çevresinde birikerek normal fonksiyona müdahale edebilir. Aşırı kilo nedeniyle kuş uçamayabilir veya çabuk yorulabilir. Hani kuşum nefes nefese kalıyor, eskiden böyle değildi gibi soruların altında yatabilecek bir diğer durum da hepatik lipidoz'dur.
Hepatik Lipidoz'un belirgin bazı belirtileri aşağıdaki gibidir:
- Obezite: Kuş aşırı ağırlık almaya meyilli olabilir, göğsünde ve karnında yağ birikintileri olabilir, bu nedenle kuşun göğsü veya karnı dolgun görülebilir.
Ekli dosyayı görüntüle obezkus.webp - Gaganın aşırı hızlı büyümesi veya kabalaşması: Hepatik lipidozda gaga bazen hızlı ve anormal şekilde büyür. Teknisyenlerin hepatik lipidoz belirtilerini tanıyacak şekilde eğitilmesi gerekir ancak ülkemizde bu durumla ilişkilendirilmekten çok anlık çözümle törpülenip gönderilmektedir. Gaga kesimi/törpüsü için bir kuş getirdiğinde, hastalığa dair bir kanıt varsa gaga düzenlemesiyle birlikte muayene yapılması gereklidir.
Hepatik lipidozis hastası olan kuşlarda gaga kesimi dikkatli bir şekilde yapılmalıdır çünkü hayvanlar anormal karaciğer durumu nedeniyle rutin prosedür sırasında kolayca strese girebilir veya ölebilirler. - Gaga ve ayak tırnaklarında siyah noktalar gözlemlenmesi: Karaciğer fonksiyonunun bozulması nedeniyle kuşun kanı düzgün şekilde pıhtılaşamayabilir ve gagasında ve ayak tırnaklarında siyah noktalar görülebilir. Lekeler morarma gibi gözükebiliyor. Alttaki görseller olası siyah lekelerden (bazen çarpma durumlarında da gözlemlendiğinden net karaciğer problemidir diye yorumlamak yanlış olur.):
- Karaciğer yağlanmasının artması: Büyümüş bir karaciğer her zaman çıplak gözle tespit edilemese de fizik muayenesi sırasında elle palpe edilebilir. Küçük kanatlı hastalarda, tüylerin ve derinin az miktarda alkolle nemlendirilmesi durumunda deriden karaciğer görülebilmektedir.
Kuşlarda Karaciğer Hastalığı Nasıl Teşhis Edilir?
Karaciğer sağlığını değerlendirmek için genellikle kuşunuzun kanının biyokimyasal ve hematolojik değerlendirmesi gerekir. Karaciğer hücre hasarı, karaciğer fonksiyon bozuklukları, bozulmuş safra akışı veya bozulmuş yağ metabolizması olup olmadığı hakkında fikir verir.Kan sonuçlarına bağlı olarak daha fazla bilgi elde etmek için ileri teşhis testleri önerilebilir. Genellikle bu testler radyografileri (röntgen), ultrasonu ve/veya karaciğer biyopsisini (endoskopik veya cerrahi) içerir.
Kan tahlili de dahil olmak üzere düzenli fiziki muayenelerle hastalık ciddileşmeden tespit edilebilir. Çoğu zaman kan testleri karaciğer hastalığına işaret eden lipemi, anemi ve ikterik plazmayı gösterecektir.
Kuşlarda Karaciğer Hastalığı Nasıl Tedavi Edilir?
Destekleyici Bakım Ve Geliştirilmiş Beslenme
İyi bir karbonhidrat, protein, yağ ve lif dengesine sahip formüle edilmiş bir diyete/beslenme programına geçiş sorunun çözülmesine yardımcı olacaktır. Diyet değişikliği karaciğer sorunlarının temel taşıdır. Bu diyetin dönüşüm süreci sırasında vitaminler (özellikle A), aminositler ve minerallerle destekleyebilirsiniz ancak uzun vadede en iyisi çeşitli şekilde formüle edilmiş gıdalardan (peletlerden) yararlanmaktan geçiyor. Tohumlardan, sebzelerden, meyvelerden ve otlardan (bağlı olarak) oluşan tam ve dengeli bir beslenmeye gidilmelidir. Erken teşhis edilen kuşlar, sadece beslenme yönteminin düzenlenmesiyle bile tedavi edilebilir!Spesifik Karaciğer Durumlarının Tedavisi
Spesifik hastalık sürecini (bakteriyel enfeksiyonlar, mantar enfeksiyonları veya paraziter istilalar) tedavi eden ilaçlarla mümkün olacaktır.Karaciğer Yenilenmesine Yardımcı Olmak
Ursodeoksikolik asit, silimarin, SAMe ve kolşisin, kuşun bireysel test sonuçlarına bağlı olarak yaygın olarak kullanılır. Bunlar genellikle koruyucu, süreci destekleyen ilaçlar olarak kullanılır. Genellikle daha ağır vakalarda kullanılması önerilir!!!Ek olarak farklı kaynaklarda karaciğer problemlerinde gözlemlenen diğer belirtiler şu şekilde sıralanmıştır:
- Nefes almada ciddi bozulmalar,
- Tüy kalitesinin düşmesi /matlaşmalar,
- İştah kaybı, uyuşukluk ve depresyon,
- Kan pıhtılaşma faktörlerinin azalması vb. nedeniyle uzun süreli kanamaların olması,
Son düzenleme: