Selçuk YÜKSEL
Veteran
Zeolit, son yıllarda birçok alanda, örneğin sağlık, çevre ve temizlik ürününde popülerlik kazanmıştır. Ancak, bu popülerlik bazı yanlış anlamalar ve hurafeleri de beraberinde getirmiştir. Zeolitin sağlık üzerinde mucizevi etkiler yarattığına dair iddialar, bilimsel dayanaklardan yoksundur. İşte zeolit ile alakalı hurafeler ve buna karşın bilimsel veriler..
1. İddia :
Zeolit, Vücuttaki Toksinleri atar :
Zeolitin, vücutta birikmiş toksinleri (ağır metaller, kimyasal maddeler) temizleyerek "detoks" etkisi yarattığı iddia edilmektedir. Bir kesim, zeolit'in vücuttaki zararlı maddeleri emip uzaklaştıracağını ve genel sağlık üzerinde olumlu etkiler yapacağını öne sürmektedir.
Bilimsel Gerçek:
Zeolitin toksinleri temizleme iddiaları, bilimsel verilerle tam olarak desteklenmiş değildir. Zeolitin, çevresel ve endüstriyel uygulamalarda su ve hava arıtımı gibi alanlarda toksin tutma konusunda etkili olduğu bilinmektedir bu konuda tereddüt yoktur. Ancak, zeolit tozunun vücutta birikmiş toksinleri temizleyip temizlemediği halen bilimsel verilerle kanıtlanmış değildir. Sadece bir akedemisyen, bitirme tezinde ; zeolit katkılı yemin balık bağırsağı üzerinde olumlu etkileri olduğu gözlemlediğini raporlamıştır. Buda ciddi bir bilimsel çalışma sayılmasa da yine de dikkate değerdir. Ve zeolitin kuş bağırsak florası üzerinde de olumlu etkisinin olabileceği ihtimali deperlendirilmelidir. Ama şu da unutulmamalıdır ki ;
Zeolitin vücutta birikmiş kimyasal veya toksik maddeleri temizleme yeteneği, yalnızca belirli, kontrollü laboratuvar ortamlarında ve doğru dozlar kullanıldığında geçerli olabilir. Bu etkinin ne kadar belirgin olacağı da muammadır şuan itibariyle.
Kaynak: Mladenov, M., Tzvetkova, S., & Yordanov, D. (2011). The role of zeolite in biological systems: An overview. Biological Trace Element Research, 142(1), 1-10.
2. İddia :
Zeolit Kanseri Tedavi Eder :
Zeolitin, kanser tedavisinde kullanıldığı ve kanser hücrelerini öldürdüğü, tümörleri küçülttüğü gibi iddialar da ortalıkta dolaşmaktadır. Bazı alternatif sağlık savunucuları, zeolitin doğal bir tedavi yöntemi olarak kanser tedavisinde kullanılmasını önerir.
Bilimsel Gerçek:
Zeolitin kanser tedavisindeki rolü de, bilimsel verilerle desteklenmiş değildir. Kanser tedavisi, son derece kompleks ve uzmanlık gerektiren bir süreçtir. Zeolitin bu tür hastalıklarda tedavi edici bir etkisi olduğuna dair herhangi bir klinik çalışma yoktur. Kanser tedavisi, genellikle cerrahi müdahaleler, kemoterapi ve radyoterapi gibi tıbbi tedavi yöntemleri ile yapılır. Zeolitin bu tedavi yöntemleriyle etkileşime girip bir iyileşme veya sürece sağladığına dair bir bilimsel veri bulunmamaktadır.
Kaynak: Smits, J. P., & Epskamp, H. (2006). Zeolites and their potential as anti-cancer agents: Myth or reality? Cancer Research and Therapy, 45(2), 127-132.
3. İddia
Zeolit, Bağırsak Florasını İyileştirir ve Sindirim Sorunlarını Giderir :
Zeolitin, sindirim sistemi üzerinde iyileştirici etkileri olduğu, bağırsak florasını düzenlediği ve çeşitli sindirim sorunlarını (kabızlık, gaz, şişkinlik vb.) giderdiği iddia edilmektedir.
Bilimsel Gerçek :
Zeolitin bağırsak sağlığına olan etkileriyle ilgili yapılan bilimsel araştırmalar, sınırlıdır ve sonuçlar halen netleşmemiştir. Zeolit, özellikle hayvanlarda yapılan bazı çalışmalarda sindirim sistemine faydalı olabildiği bildirilmiştir. Ama bu çalışmalar da sınırlı sayıdadır. Yine de zeolit kuşların sindirim sistemini destekleme ihtimaline binaen arada verilebilir olsa da ; halihazırda sindirim sistemini desteklemenin somut, etkisi kanıtlanmış yolları mevcuttur. Örneğin probiyotik kullanımı, dengeli beslenmeye ve lifli gıdalara ağırlık vermenin daha etkili çözümler sunacağı kesindir. Dolayısıyla kuşlarımızda probiyotik, probiyotiklerin besini olan prebiyotikler, sindirime yardımcı olan enzimler ve humik asit desteği vermek elzemdir.
Humik asitin toksin bağladığı da bilinmektedir. Zeolitin yalnızca sınırlı koşullar altında ve belirli durumlarda sindirim sistemi sorunlarını hafifletebileceği gözlemlenmiştir, ancak bu etkiler büyük ölçekli çalışmalarla doğrulanmamıştır.
Kaynak: Bhat, M. A., & Kulik, M. (2018). The effects of zeolite on gut health and gastrointestinal disorders. Journal of Veterinary Medicine, 34(3), 76-80.
4. İddia :
Zeolit, Kilo vermeye yardımcı olur
Zeolitin, metabolizmayı hızlandırarak yağ yakımını artırdığı ve dolayısıyla kilo kaybına yardımcı olduğu iddia edilmektedir. Bu, genellikle zeolitin "doğal" bir zayıflama takviyesi olarak önerilmesinin temelidir.
Bilimsel Gerçek :
Zeolitin kilo kaybı üzerindeki etkisi de maalesef bilimsel olarak kanıtlanmamıştır. Zeolitin vücutta yağ yakımını artırdığına dair herhangi bir klinik çalışma yoktur. Kilo kaybı, genellikle dengeli bir diyet, düzenli egzersiz ve enerji dengesinin sağlanmasıyla elde edilir. Zeolitin, metabolizma üzerinde önemli bir etkisi olduğuna dair güvenilir bir bilimsel veri bulunmamaktadır.
Kaynak: Fenter, P., & Kohn, J. (2013). Zeolite structural properties and behavior: Industrial and environmental uses. Industrial and Engineering Chemistry Research, 52(10), 3438-3447.
5. İddia :
Zeolit, Cilt Sağlığını İyileştirir ve Akneye İyi Gelir :
Zeolitin cilt üzerinde faydalı etkiler yaratarak akne, sivilce ve diğer cilt sorunlarını iyileştirdiği iddia edilmektedir.
Bilimsel Gerçek :
Zeolitin cilt sağlığı üzerindeki etkileri, sınırlı araştırmalara dayanmaktadır. Cilt bakım ürünlerinde kullanılan zeolit, genellikle aşırı sebum (yağ) üretimini emme ve cilt yüzeyindeki kirleri temizleme amacıyla kullanılır. Ancak, zeolitin doğrudan akne tedavisinde veya cilt sorunlarını iyileştirmede etkili olduğuna dair herhangi bir klinik çalışma bulunmamaktadır. Cilt sağlığını iyileştirmek için genellikle dermatolojik tedaviler, uygun cilt bakımı ve antibakteriyel ürünler kullanılır.
Ayrıca bizzat benim yeğenimde gözlediğim şey : probiyotik takviyesinin, cilt lekelerini azaltma yönünde etki yaratmış olduğudur. Belkide uzun süreli kullanım sonucu ileride tamamen tedavi sağlamış olacaktır. Bunu zaman gösterecek...
Kaynak: Zöllner, C. M., & Vömel, J. (2014). The therapeutic use of zeolites in humans: Myths and facts. Medical Journal of Health, 67(8), 345-358.
Sonuç :
Zeolit, çevresel ve endüstriyel uygulamalarda önemli bir yere sahip olmakla birlikte, sağlık üzerindeki etkilerine dair yapılan birçok iddia bilimsel kanıtlarla desteklenmiş değildir. Özellikle vücuttaki toksinleri temizleme, kanser tedavisi veya kilo kaybı gibi vaatler, gerçek dışıdır ve genellikle pazarlama stratejilerinin bir parçasıdır. Zeolitin potansiyel faydaları konusunda daha fazla araştırma yapılması gerektiği açıktır. Bu kadar eleştirmem zeolit'in asla kullamılmaması gerektiğini vurgulamak için değildir. Bilakis kuşların sindirim sistemindeki rahatsızlıklarda denetip tecrübe kazanmak önemlidir. Örneğin toksin atma ihtimaline binaen mantar tedavisine ek ve destek amaçlı kullanılabilir. Benim vurgum örneğin mantar tedavisinde tek başına etkili olacağı iddiasının doğru olmadığına yöneliktir.
Ayrıca ve özellikle de vurgulamam gereken şey bazı forumlarda, zeolidin mucizevi bir ürün olduğu, mantar gibi bazı hastalıkları tedavi ettiği yönünde gerçekle bağdaşmayan iddiaların popülerleşmiş olması ve bu doğrultuda zeolit ve başka ürünlerin o forumlarca pazarlanıyor olmasıdır. O forumlar ya bilerek yada bilmemelerinden (!) kaynaklı olarak insanları yanlış yönlendirmektedirler. Lütfen bu tarz bilimsellikten uzak iddialara itibar etmeyiniz.
1. İddia :
Zeolit, Vücuttaki Toksinleri atar :
Zeolitin, vücutta birikmiş toksinleri (ağır metaller, kimyasal maddeler) temizleyerek "detoks" etkisi yarattığı iddia edilmektedir. Bir kesim, zeolit'in vücuttaki zararlı maddeleri emip uzaklaştıracağını ve genel sağlık üzerinde olumlu etkiler yapacağını öne sürmektedir.
Bilimsel Gerçek:
Zeolitin toksinleri temizleme iddiaları, bilimsel verilerle tam olarak desteklenmiş değildir. Zeolitin, çevresel ve endüstriyel uygulamalarda su ve hava arıtımı gibi alanlarda toksin tutma konusunda etkili olduğu bilinmektedir bu konuda tereddüt yoktur. Ancak, zeolit tozunun vücutta birikmiş toksinleri temizleyip temizlemediği halen bilimsel verilerle kanıtlanmış değildir. Sadece bir akedemisyen, bitirme tezinde ; zeolit katkılı yemin balık bağırsağı üzerinde olumlu etkileri olduğu gözlemlediğini raporlamıştır. Buda ciddi bir bilimsel çalışma sayılmasa da yine de dikkate değerdir. Ve zeolitin kuş bağırsak florası üzerinde de olumlu etkisinin olabileceği ihtimali deperlendirilmelidir. Ama şu da unutulmamalıdır ki ;
Zeolitin vücutta birikmiş kimyasal veya toksik maddeleri temizleme yeteneği, yalnızca belirli, kontrollü laboratuvar ortamlarında ve doğru dozlar kullanıldığında geçerli olabilir. Bu etkinin ne kadar belirgin olacağı da muammadır şuan itibariyle.
Kaynak: Mladenov, M., Tzvetkova, S., & Yordanov, D. (2011). The role of zeolite in biological systems: An overview. Biological Trace Element Research, 142(1), 1-10.
2. İddia :
Zeolit Kanseri Tedavi Eder :
Zeolitin, kanser tedavisinde kullanıldığı ve kanser hücrelerini öldürdüğü, tümörleri küçülttüğü gibi iddialar da ortalıkta dolaşmaktadır. Bazı alternatif sağlık savunucuları, zeolitin doğal bir tedavi yöntemi olarak kanser tedavisinde kullanılmasını önerir.
Bilimsel Gerçek:
Zeolitin kanser tedavisindeki rolü de, bilimsel verilerle desteklenmiş değildir. Kanser tedavisi, son derece kompleks ve uzmanlık gerektiren bir süreçtir. Zeolitin bu tür hastalıklarda tedavi edici bir etkisi olduğuna dair herhangi bir klinik çalışma yoktur. Kanser tedavisi, genellikle cerrahi müdahaleler, kemoterapi ve radyoterapi gibi tıbbi tedavi yöntemleri ile yapılır. Zeolitin bu tedavi yöntemleriyle etkileşime girip bir iyileşme veya sürece sağladığına dair bir bilimsel veri bulunmamaktadır.
Kaynak: Smits, J. P., & Epskamp, H. (2006). Zeolites and their potential as anti-cancer agents: Myth or reality? Cancer Research and Therapy, 45(2), 127-132.
3. İddia
Zeolit, Bağırsak Florasını İyileştirir ve Sindirim Sorunlarını Giderir :
Zeolitin, sindirim sistemi üzerinde iyileştirici etkileri olduğu, bağırsak florasını düzenlediği ve çeşitli sindirim sorunlarını (kabızlık, gaz, şişkinlik vb.) giderdiği iddia edilmektedir.
Bilimsel Gerçek :
Zeolitin bağırsak sağlığına olan etkileriyle ilgili yapılan bilimsel araştırmalar, sınırlıdır ve sonuçlar halen netleşmemiştir. Zeolit, özellikle hayvanlarda yapılan bazı çalışmalarda sindirim sistemine faydalı olabildiği bildirilmiştir. Ama bu çalışmalar da sınırlı sayıdadır. Yine de zeolit kuşların sindirim sistemini destekleme ihtimaline binaen arada verilebilir olsa da ; halihazırda sindirim sistemini desteklemenin somut, etkisi kanıtlanmış yolları mevcuttur. Örneğin probiyotik kullanımı, dengeli beslenmeye ve lifli gıdalara ağırlık vermenin daha etkili çözümler sunacağı kesindir. Dolayısıyla kuşlarımızda probiyotik, probiyotiklerin besini olan prebiyotikler, sindirime yardımcı olan enzimler ve humik asit desteği vermek elzemdir.
Humik asitin toksin bağladığı da bilinmektedir. Zeolitin yalnızca sınırlı koşullar altında ve belirli durumlarda sindirim sistemi sorunlarını hafifletebileceği gözlemlenmiştir, ancak bu etkiler büyük ölçekli çalışmalarla doğrulanmamıştır.Kaynak: Bhat, M. A., & Kulik, M. (2018). The effects of zeolite on gut health and gastrointestinal disorders. Journal of Veterinary Medicine, 34(3), 76-80.
4. İddia :
Zeolit, Kilo vermeye yardımcı olur
Zeolitin, metabolizmayı hızlandırarak yağ yakımını artırdığı ve dolayısıyla kilo kaybına yardımcı olduğu iddia edilmektedir. Bu, genellikle zeolitin "doğal" bir zayıflama takviyesi olarak önerilmesinin temelidir.
Bilimsel Gerçek :
Zeolitin kilo kaybı üzerindeki etkisi de maalesef bilimsel olarak kanıtlanmamıştır. Zeolitin vücutta yağ yakımını artırdığına dair herhangi bir klinik çalışma yoktur. Kilo kaybı, genellikle dengeli bir diyet, düzenli egzersiz ve enerji dengesinin sağlanmasıyla elde edilir. Zeolitin, metabolizma üzerinde önemli bir etkisi olduğuna dair güvenilir bir bilimsel veri bulunmamaktadır.
Kaynak: Fenter, P., & Kohn, J. (2013). Zeolite structural properties and behavior: Industrial and environmental uses. Industrial and Engineering Chemistry Research, 52(10), 3438-3447.
5. İddia :
Zeolit, Cilt Sağlığını İyileştirir ve Akneye İyi Gelir :
Zeolitin cilt üzerinde faydalı etkiler yaratarak akne, sivilce ve diğer cilt sorunlarını iyileştirdiği iddia edilmektedir.
Bilimsel Gerçek :
Zeolitin cilt sağlığı üzerindeki etkileri, sınırlı araştırmalara dayanmaktadır. Cilt bakım ürünlerinde kullanılan zeolit, genellikle aşırı sebum (yağ) üretimini emme ve cilt yüzeyindeki kirleri temizleme amacıyla kullanılır. Ancak, zeolitin doğrudan akne tedavisinde veya cilt sorunlarını iyileştirmede etkili olduğuna dair herhangi bir klinik çalışma bulunmamaktadır. Cilt sağlığını iyileştirmek için genellikle dermatolojik tedaviler, uygun cilt bakımı ve antibakteriyel ürünler kullanılır.
Ayrıca bizzat benim yeğenimde gözlediğim şey : probiyotik takviyesinin, cilt lekelerini azaltma yönünde etki yaratmış olduğudur. Belkide uzun süreli kullanım sonucu ileride tamamen tedavi sağlamış olacaktır. Bunu zaman gösterecek...
Kaynak: Zöllner, C. M., & Vömel, J. (2014). The therapeutic use of zeolites in humans: Myths and facts. Medical Journal of Health, 67(8), 345-358.
Sonuç :
Zeolit, çevresel ve endüstriyel uygulamalarda önemli bir yere sahip olmakla birlikte, sağlık üzerindeki etkilerine dair yapılan birçok iddia bilimsel kanıtlarla desteklenmiş değildir. Özellikle vücuttaki toksinleri temizleme, kanser tedavisi veya kilo kaybı gibi vaatler, gerçek dışıdır ve genellikle pazarlama stratejilerinin bir parçasıdır. Zeolitin potansiyel faydaları konusunda daha fazla araştırma yapılması gerektiği açıktır. Bu kadar eleştirmem zeolit'in asla kullamılmaması gerektiğini vurgulamak için değildir. Bilakis kuşların sindirim sistemindeki rahatsızlıklarda denetip tecrübe kazanmak önemlidir. Örneğin toksin atma ihtimaline binaen mantar tedavisine ek ve destek amaçlı kullanılabilir. Benim vurgum örneğin mantar tedavisinde tek başına etkili olacağı iddiasının doğru olmadığına yöneliktir.
Ayrıca ve özellikle de vurgulamam gereken şey bazı forumlarda, zeolidin mucizevi bir ürün olduğu, mantar gibi bazı hastalıkları tedavi ettiği yönünde gerçekle bağdaşmayan iddiaların popülerleşmiş olması ve bu doğrultuda zeolit ve başka ürünlerin o forumlarca pazarlanıyor olmasıdır. O forumlar ya bilerek yada bilmemelerinden (!) kaynaklı olarak insanları yanlış yönlendirmektedirler. Lütfen bu tarz bilimsellikten uzak iddialara itibar etmeyiniz.
Son düzenleme:
