Sultan Papağanları Sultan Papağanı Rehberi

Sultan Papağanlarında Zehirlenmeler
Sultan Papağanları kemirmeyi seven ve meraklı canlılar oldukları için kafes içinde ve dışında buldukları her şeye gagaları ile dokunur ve mümkünse kemirirler. Bu sebepten dolayı da sıklıkla zehirlenme tehlikesi geçirirler. İlk önce dikkat edilmesi gereken konu kafes ve içinde ki malzemelerdir. Kafes mutlaka soyulmayan statik boya ile boyanmış olmalıdır. Ayrıca kafesin içine koyduğunuz oyuncak ve aksesuarlarında boyasız ve ahşaptan olması gerekmektedir. Kafes içinde ki bu konuların haricinde evin içinde dolaşan kuşları bir de evin içinde ki tehlikeler beklemektedir. Özellikle ev bitkileri ve demir aksamlarla kuşlar sıklıkla ilgilenmekte ve zehirlenmektedirler. Zehirlenen kuşun durumu çok hızlı kötüye gider. Genelde kırmızı dışkılama ve kusma belirtisi gösterir.

Zehirlenmeden şüphe duyulduğunda bile hemen en yakın veterinere gidilmelidir. Evde yapılabilecek bir şey maalesef yoktur. Veterinerde bol vitamin takviyesi ve serum vererek kuşu hayatta tutmaya çalışacaktır.

Vitamin Eksikliği - Fazlalığı

Kuşlarımız alması gereken vitaminleri eksik ya da hiç almadıkları durumlarda vitamin açığıyla karşılaşırlar. Bu durum hem başka hastalıkları vücuda davet eder hem de bazı direk rahatsızlıklara sebep olur. Bunu önlemek için kuşumuzun meyve, sebze yemesi sağlanmalı, tek tip beslenmeden kaçınılmalıdır. Eğer kuş önceki alışkanlıklarından dolayı sadece balirli gıdaları yiyorsa bir takvim dahilinde gerekli vitaminler suyuna katılmalıdır. Ancak sürekli ve düzensiz vitamin kullanımı kuşta vitamin fazlalığına neden olabilir. Bu durumda kuşta gaga erimesi başlar ve normal kuru yemler bile kuş yem yerken gagasına yapışır. Bu durumda ki kuşlarda vitamin kullanımı hemen durdurulmalıdır.

A Vitamini Eksikliği: Vitamin A eksikliği çeken kuşlar solunum sistemi hastalıklarına karşı korumasızdır. Kronik A vitamini eksikliği alt gaga etrafındaki deride şişkinliklere neden olabilir; çünkü vücudun bu kısmındaki tükürük bezleri şişmiştir. Boğaz mukozası sıklıkla sarımsı-beyazımsı bir renkle kaplanmıştır, kuş göz kapağı şişmesi gibi göz rahatsızlıkları geçirir. Eğer bir kuşta A vitamini eksikliği olduğundan kuşku duyuluyorsa erken davranılmalıdır. Örneğin hastalığın başlangıç safhalarında salya bezlerinin şişkinliği vitamin enjeksiyonları ile tedavi edilebilir. Sonraki zamanlarda bu şişkinlikleri vitaminlerin yardımıyla tedavi etmek olanaksızdır, salgı bezlerinin veteriner tarafından kesilip çıkarılması gerekir.

B Vitamini Eksikliği: B vitamini eksikliği kuşa çeşitli virüsleri davet eder. Bu virüslerin başında da epilepsiye neden olan virüs vardır. Bu rahatsızlığın sonucu olarak kuşun bacakları felç olur. Bir çok kuş felç sebebiyle ince dallara tüneyemez. Yere düşerler ve topallayarak yürürler. Kuş veterinerleri kuşun içme suyuna eklenebilecek sıvılar verirler. Bu besin ilaveleri bir B vitamini bileşiği içerir. Buna ek olarak kuşlara B vitamini enjekte etmek çoğu zaman fayda sağlar. Lütfen B vitamini eksikliği bulunan kuşu kendiniz tedavi etmeye çalışmayın, her zaman doğru tedaviyi seçmek için kuşlarla ilgilenen bir veterinerle görüşün.

D Vitamini Eksikliği: Bir kuşun vücudunda, D vitamini minerallerle ilgili metabolik işlemler için çok önemlidir. Kalsiyumun ve besindeki fosforun ince bağırsaktan geçerken emilimine yardımcı olur. Bununla birlikte D vitamini, iskeletin mineral tuzları depolamasından sorumludur. Eğer D vitamini eksikliği oluşursa organizma kalsiyum eksikliğinden dolayı sağlam kemik oluşturamaz. Bu yüzden kemikler çok yumuşar ve bükülürler. Genç kuşlarda bu durum oluştuğunda bu rachitis(raşitizim), daha yaşlı kuşlarda ise “adult rickets” (ergen raşitizmi)dir. Bunların her ikisinde de belirtiler oldukça benzerdir. Kemikler yeterince mineral tuz içermediklerinden çok yumuşarlar ve bunun sonucunda iskelette (bacaklar,omur) deformasyonlar oluşur. Radyograf yardımıyla bir veteriner kuşun iskelet durumuyla ilgili daha fazla şey belirleyebilir. Böylece kuşun D vitamini eksikliği yaşayıp yaşamadığı belli olur. Kuşa sağlıklı besin vererek optimal vitamin ve mineral desteği sağlamak çok önemlidir. Buna ek olarak birçok durumda hasta kuşu güneş ışığına çıkarmak ya da UV lambasının ışınlarını vücuduna almasını sağlamak faydalıdır. Ultraviyole ışınlar, kuşun derisinin D3. vitamini üretebilmesi için gerekli ve bu yüzden önemlidir.
E Vitamini Eksikliği: Özellikle Sultan Papağanları E vitamini eksikliğine karşı hassastırlar. Eğer bir kuşta E vitamini eksikliği varsa, kuş yürümeye çalışırken titremeye ve yalpalamaya başlar. Kramplar ve zorunlu dairesel hareket E vitamini eksikliğinin belirtileri olabilir. Bir çok kuşun görme kabiliyeti azalır, bazı ilerlemiş durumlarda kuş tamamen kör olabilir. Dikkat! Eğer E vitamini eksikliği bir kez oluşursa kuş iyileştirilemez. E vitamini enjeksiyonları bile kuşu iyileştirmez; sadece acıyı dindirebilir. Bu yüzden iyi dengelenmiş bir beslenme sağlamak, E vitamini eksikliğini önlemek için önemlidir.

SULTAN PAPAĞANLARINDA ÜREMEYLE İLGİLİ...

Bir çok kuş severin en ilgisini çeken ve kişiyi heyecanlandıran konusudur ev içinde üretim. Bu doğa harikası olaya şahitlik eden şanslı kişilerden olmak için ilk önce altını çizmek istediğim konu, kitabın önceki konularının iyi okunmuş, anlaşılmış ve uygulanmış olması gerekliliğidir. Çünkü kuşlarınızın sağlık durumu, yaşam koşulları ve beslenme şekilleri doğru olmadığı sürece üretim konusunda yapmanız gerekenleri yapsanız bile yavru alma şansınızın az olduğunu tekrar belirtmek isterim. Ayrıca özel durumlar hariç eve yeni gelmiş bir kuş veya kuşlardan ya da yeni bir araya konmuş çiftlerden 3 aydan önce yumurta, yavru beklemek biraz sabırsızlık olacaktır. Dolayısıyla iyi şartlar ve bakımla geçen 3 aylık süre konunun devamı için aslında ön şarttır. Ben bu noktadan sonra sizlerin önceki konularda yazılanları uyguladığınız varsayımı altında konuya devam edeceğim.

SULTAN PAPAĞANI EŞ SEÇİMİ VE ÇİFTLEŞTİRME KOŞULLARI
Sultan papağanlarının genel karakterlerinde tek eşlilik vardır. Bu göz önüne alındığında kuşunuza bir eş seçerken dikkatli olmanızı tavsiye ederim. Çünkü kuşlar birbirlerini çift olarak kabul ettikleri zaman bu kuşları ayırmanız oldukça üzücü sonuçlar doğurabilir. İkinci önemli konu ise cinsiyeti doğru anlamaktır. Birçok çiftleştirme çabası sırf bu sebepten dolayı sonuç vermemektedir. Cinsiyet ayrımı konusunda iyikus.com'da yazılanları dikkatlice okumanızı tavsiye eder ve eğer henüz acemilik dönemindeyseniz tüy renginden cinsiyeti kolay ayrılan mutasyonları tercih etmenizin sizi bu problemden kurtaracağını da hatırlatırım.

Yukarıda ki konular dikkate alınarak aldığınız yeni kuş eve geldiğinde çiftlerin birbirleriyle tanıştırılmadan önce yeni gelen papağanın en az 30 gün karantina altında tutulmasında yarar vardır. Bu süre içerisinde hareketliliği, yem yemesi, dışkısı, nefes alış-verişi, gözlerinin parlaklığı gibi etmenler dikkatle gözlenmelidir. Herhangi bir sağlık sorunu olmadığına kanaat getirilirse papağanlar ilk olarak ayrı kafeslerde, birbirinden mümkün olduğu kadar uzak mesafede, ancak aynı odada birkaç gün tutulmalıdır. Bu mesafe gün geçtikçe azaltılarak 10 gün sonunda kafes tellerinin arasından birbirleriyle temas edebilecek şekilde yan yana getirilmelidirler. Bu süre içerisinde çiftler rahatsız edilmeden dikkatlice gözlenmelidirler. Agresif davranışlar tespit edilirse ve bunda belli bir süre boyunca herhangi bir azalma tespit edilemezse çiftlerin uyumsuz olduğuna kanaat getirilip başka bir eş denenmelidir. Eğer çiftler birbirleriyle ötüşerek diyalog kuruyorsa tellerin arasından birbirlerine yaklaşıyorlarsa bunlar çiftlerin uyum sağladığını gösterir ve ikinci aşamaya geçilebilir. İkinci aşamada papağanlar aynı kafes içerisine konulmalıdır. Kafes büyüklükleri en az 50cm*50cm*50cm olmalıdır. Kuşlar aynı kafese girdikten sonra bir hafta süre ile dikkatlice gözlenmelilerdir. Çünkü bazen birbirlerine zarar verici saldırılar olabilmektedir. Böyle bir durumda çiftler mutlaka ayrılmalılardır. Ancak bazı ufak yemlik, suluk ya da tünek itişmeleri çok ciddiye alınmamalıdır. Bu problemlerde aşıldıktan sonra artık elinizde eş sultanlarınız var demektir. Eş sultanlar resimde de görüldüğü üzere genel olarak yan yana durur birbirlerinin tüylerini düzeltirler. Erkek kuş dişiyi sizden korumaya çalışırken dişi korktuğu zaman erkeğin arkasına kaçar.


Sultanlarınız çiftleşmeye ve yumurtlamaya başlamadan önce kafesinizin de yavru almak için uygun bir kafes olduğundan emin olmalısınız. Yavru almak için uygun kafes ölçüleri yukarıda da belirtildiği üzere en az 50cm*50cm*50cm civarlarında olmalıdır. Bu kafesin en az 3 farklı kapısı olmalı ve kafesiniz, kafesi yerinden hareket ettirmeden zemin temizliğini yapmanıza olanak tanıyacak çekmeceli bir sisteme sahip olmalıdır. Yuvalık ölçüleriniz ise aşağıda resimde görülen ölçülerde olmalıdır.



Yuvalığın içinde uygun bir tünek mutlaka bulunmalı ve yuvalığın zemini 1 parmak kadar çam talaşıyla kaplanmalıdır. Bu talaşı marangozlardan almanız çok tehlikeli olabilir. Kuşlarınızın sağlığı için bu talaşı Hamsterlar için üretilen zemin talaşından kullanmalısınız. Bu kafes özellikleri ve yuvalığınızı da hazır ettikten sonra artık sonraki adımlara geçebilirsiniz.

SULTAN PAPAĞANLARINDA ÇİFTLEŞME VE YUMURTLAMA

Bu safhada kuşlarınızın beslenmesine dikkat etmeli ve beslenme bölümümüzde tarifi bulabileceğiniz yumurta maması ile kuşlarınızı takviye etmelisiniz. Aynı dönemde oda içi ısı değerleri ve kafesin ışık alma süresi de önemlidir. Kuşlarınız her gün ortalama 14 saat ışık almalıdır ki mevsimin çiftleşme mevsimi olduğunu düşünsünler. Ayrıca oda sıcaklığını 25 ile 30 derece arasına ayarlamalı ve nem oranı da %55 lerde tutulmalıdır. Ancak belirtmek isterim ki, çiftleştirme için en güzel dönemler olan ilk bahar dönemlerinde bu değerler kendiliğinden oluşmaktadır. Bu doğal şartları sağladıktan ve özellikle de dişi kuşunuzda gözle görülür bir iştahlılık sağladığınız noktada artık yuvalığı kafesinize takabilirsiniz. Ancak bu hazırlık süresi önceki bölümlerde de belirtildiği üzere 3 aya kadar uzayabilir. Bu zamanın geldiğini anlamanın en pratik yolu erkek kuşunuzu takip etmektir. Dönem yaklaştıkça erkek kuşunuz dişi kuşunuza doğru yüksek sesle ve sık sık ötüşler yapmaya başlayacaktır.

Yuvalığın kafesinize takılması takibinde özellikle erkek kuşunuz yuvalıkla ilgilenmeye başlayacak yuvalıkta uzun saatler geçirecek ve sık sık yuvalığa girip çıkacaktır. İlk dönemde dişi kuşunuzun yuvalıkla az ilgilenmesi gayet doğaldır. Bu dönemde yuvalıkla aynı anda kafesinize banyolukta takmanız kuşlarınızın yuvalığı hazırlaması için onlara kolaylık sağlayacaktır.

Yuvalığın ve banyoluğun takılması takibi kuşlarınız çiftleşmeye başlayacaklardır. Çiftleşme öncesi erkeğin dişi kuşa yaptığı kurları görebilirsiniz. Normal şartlarda sağlıklı bir çift eş sultan çiftleşme dönemi boyunca günde 2 ila 5 kere arası çiftleşirler. İlk çiftleşmeden sonra 15 gün içinde dişi ilk yumurtayı yumurtlar. Takibinde birer gün ara ile yumurtlamaya devam eder. Sultan papağanları ortalama olarak her bir kuluçkada 4 yumurta yaparlar.

Ancak burada şunu belirtmeliyim ki bu yazıda sözü edilen süreler ve tavırlar her şeyin iyi gittiği şartlardır. Herhangi bir noktada yaşanacak problem sonrası süreç tekrar başa döndürülmelidir.

SULTAN PAPAĞANLARINDA KULUÇKA

Yumurtlama sonrası dönemi anlatan bu dönem Sultan papağanlarında 18 ila 20 gün arası sürer. Genel olarak sağlıklı gelişmiş bir sultan yavrusu 17. gün yumurtada canlanır ve cikciklemeye başlar. Bu noktadan sonra da 48 saat içinde yumurtadan çıkar. Kuluçka döneminde kuşlarınız için düzenli besleme ve banyo ihtiyaçlarını karşılama dışında yapabileceğiniz bir şey yoktur. Bu dönemin olabildiğince durağan geçmesi en iyisidir. Son yumurtadan 25 gün sonrasında çıkmayan yumurtalar yuvalıktan alınmalı ve dikkatlice kırılıp içi incelenmelidir ki bu yumurtalar için problemin ne olduğu anlaşılabilsin. Yumurtalardan yavruların çıkması takibinde anne baba hemen yavruları beslemeye başlayacaklardır. Bu dönemde kafeste yumurta maması, haşlanmış patates ve sebze meyvenin her zaman hazır olması anne ve babanın işini kolaylaştıracaktır.

YAVRULAR BÜYÜRKEN
Yumurtadan çıkan yavrular anne ve babaları tarafından beslenip büyürken bizlerin yapması gereken temel şey anne ve babaya ihtiyaç duydukları seviyede bol ve kaliteli gıdayı vermektir. Yavrularımızın 7. günde gözleri açılacak, 14. günde tüylenme hızlanacak, 21. günde göğüs kafesi tamamlanmaya başlayacak ve nihayet 28. gün civarında yuvadan çıkmaya hazır hale geleceklerdir. 4. Haftada yuvadan çıkan yavrular ilk günlerde zeminde vakit geçirecek ve gene anne ve babaları tarafından besleneceklerdir. 5. haftada kendi başlarına yemek yer ve hayatta kalabilir duruma gelmenin takibinde 6. hafta anne ve babalarından ayrılabilir güce erişeceklerdir. Ancak mümkünse ve anne baba izin verirse 8. haftaya kadar anne babaları ile beraber kalmaları oldukça iyi olacaktır. Büyüme döneminde de kafeste bolca yem bulundurulmalı ilaç kullanımından uzak durulmalıdır.

SULTAN PAPAĞANLARINDA EĞİTİM VE EVCİLLEŞTİRMEYLE İLGİLİ...
Sultan papağanlarının genel karakterleri sakin ve oyuncudur. Sultanlar insana kısa sürede alışan ve insanla birlikte olmaktan mutluluk duyan bir türdür. Ancak bütün bu olumlu yanlarının yanında ciddi bir güven problemleri de vardır. Özellikle erkek sultanların karşısında ki kişiye güvenmesi bazen zaman alabilir. Bu noktada önemli olan kuşun sizden önce yaşadığı tecrübelerdir. Taşıma sırasında ya da hayatının başka bir bölümünde başka bir insandan zarar görmüş ya da ciddi derecede korkutulmuş bir sultanın insanlara tekrar güvenmesi zaman alırken evde doğmuş ve insanların yanında, elinde büyümüş bir sultanın güvenle ilgili bir problemi olamaz. Aslında konuyu en iyi açıklayan cümle her sultanın bir karakteri olduğudur. Kimisi daha zor eğitilir kimisi daha kolay.

Yeni başlayacak olanlara tavsiyem eğitimi önce tek bir kuşa yapmasıdır. Çünkü çift sultanlar birbirleriyle yakınlaşacakları için insanlarla olan ilişkilerini hep belirli mesafede tutacak ve çok evcilleşmeyeceklerdir. Dolayısıyla çift kuş istiyorsanız bile önce birincisini alıp evcilleştirmek sonra da ikinciyi alıp evcil kuşun yanında evcilleştirmek gerekir. Ayrıca evcilleştirmek için almayı düşündüğünüz kuşu olabildiğince yavru iken almanız size kolaylık sağlayacaktır.

KUŞ İLE TANIŞMA VE GÜVEN SAĞLAMA
Aslında konunun bu noktası hepsinden önemli kısmı. Çünkü bu noktayı evcilleştirme, devamında anlatacaklarımı ise eğitim olarak düşünebiliriz. Önemli ve zor olan kısım kesinlikle evcilleştirmedir. Ancak şunu belirtmeliyim ki bir çok sultan kendiliğinden evcil olarak evimize gelirken, evcil olmayanlar ise doğru bir yaklaşımla kolaylıkla evcilleştirilebilmektedir. Tabii ki evcil kelimesini de bu noktada biraz açarsak, evcil benim için insandan korkmayan elde omuzda duran anlamına gelir.

Bu önemli konunun en önemli kısmı bence gene önceki konularda bahsedilen bakım ve beslenme koşullarıdır. Bakım koşulları, yani kafesi, kafesin konumu, uyku şartları iyi olmayan ve iyi beslenemeyen kuş hep huysuz olacak ve size güvenemeyecektir. Bu sebeptendir ki ilk önce kuşlarımıza doğru ortamı kurmalı ve sağlıklı bir beslenme programı ile onları zinde ve güçlü tutmalıyız.

Bu bilgilerin ışığında eve yeni gelen bir kuş ile konumuzu sürdürürsek ilk önce öğrenmemiz gereken şey sabırlı olmamız gerektiğidir. Ancak sabırlı davranırsak kuşun güvenini kazanabiliriz. Bunun içinde evcilleştirme sürecinin akışını kuşa bırakmalıyız. Eve ilk gelen kuşu önceden hazırlanmış kafesine koymalı ve kuşunuzun sesi çıkana, çevresini seyretmeye başlayana ve tepkiler vermeye başlayana kadar yalnız bırakmalıyız. Günler boyunca sadece yemini ve suyunu koymalı ve değişik mesafelerden kuşunuzla yumuşak bir ses tonuyla konuşmalısınız. Bu hareketleri ilk günlerde siz kafese yem koyarken korkan ve çırpınan kuş siz geldiğinizde çırpınmak yerine sadece kenara çekilir duruma gelene, siz kafese yaklaşınca kafesin sizin bulunduğunuz tarafına gelene kadar devam ettirmelisiniz.

Bir süre sonra, ki bu süre bazı kuşlarda birkaç gün bazı kuşlarda ise birkaç ay sürer, artık kuşunuzun size güvendiğini görecek ve hissedeceksiniz. O dönemde artık ileri doğru adımlar atabilirsiniz.

Bu ilk günlerde yapılması asla tavsiye edilmeyen bazı davranışlar vardır. Bunlar;

• Papağanınızın yanında ani hareketler yapmaktan kaçının,
• Papağanınızı evin içine salmayın,
• Acele ile kuşun size alışması konusunda zorlamayın,
• Kafesin içine sadece yem su değiştirmek için elinizi sokun,
• Dinlenme zamanlarında kuşunuzu rahatsız etmeyin.

ELE ALMA, ELDEN BESLEME
Kuşunuz size ve ortama uyum sağladıktan sonra artık hem evcilleştirme sürecini tamamlamak hem de eğitime başlamak adına onunla daha da yakınlaşabilirsiniz. Bunun ilk adımı olarak kuşunuzun elinizden yem yemesini ve elinize çıkmasını sağlamalısınız.

Bu eğitimi alabilecek duruma gelmiş bir sultana ilk önce kafesin dışından tellerin arasından bazı yiyecekler ikram etmeli ve hareket etmeden gelip yemesini beklemelisiniz. Bu biraz zaman alsa da mutlaka gelecektir. Burada en sevdiği yiyeceği vermeye özen gösterin ki çok daha kolay ikna olsun. Ancak sakın papağanınızı aç bırakmayın. Kafesin dışından yaptığınız ikramları kabul eden kuşunuza bir kaç gün bu şekilde yakınlaşmaya devam edin. Artık elinizde gördüğü şeyi ister duruma gelince yavaşça kapısını açarak elinizi yem ile beraber içeri sokun ve ikramı kafes içinden yapın. Bu işlem sırasında ilk anda elinizi tamamen içeri sokup kuşunuzu ürkütmemeye özen gösterin. Bu şekilde bir kaç gün kuşunuzu besleyip artık elinizden korkmadığından emin olunca yemi sol elinize alınız ve ilk önce sağ elinizi kafese sokup göğsüne paralel olarak yaklaştırınız. Daha sonra diğer elinizde ki yemi de kafese sokunuz ama kuşunuz parmağınıza çıkmadan erişemeyeceği yerde tutunuz. Kuşunuz yemi almak için parmağınıza çıkacaktır. Bu şekilde kuşunuzu bir kaç gün elinizi içeri sokar sokmaz üzerine çıkar duruma gelene kadar besleyin. Artık kuşunuz parmağınıza çıkar duruma geldi. Bu noktadan sonra elinizden yem alan ve parmağınıza çıkan kuşunuzu ani hareketlerle ürkütmemeniz önemlidir. Çünkü sultanlar akıllı canlılardır ve güveninizi kaybedebilir ve eğitimde gerileyebilirler.

KAFES DIŞINDA YAŞAM
Kuşunuz parmağınıza gelir duruma gelince parmağınızı kafese sokarak kuşunuzu kafesin dışına alınız ve kafesten uzaklaştırmadan, kafesin hemen kapısının önünde besleyiniz. Bu şekilde beslenme devam ederken kuşunuzu kafesin üzerine bırakabilirsiniz. Kuşunuz kafesin üzerindeyken de beslemeye devam edin. Kuşunuz ilk anlarda kafes dışında ürkek olacaktır, bu gayet doğaldır üzerine gitmeyin ve kuşunuzu asla uçmaya zorlamayın. O kendisine güvenince uçmaya başlayacaktır.

Kafesin dışında beslediğiniz kuşunuzu gözlemleyerek kafesin üzerinde bırakabilir ve uzaklaşabilirsiniz. Ancak kuşunuzu kafesten ilk anda sizinle birlikte uzaklaştırmayın. Bir süre sonra kuşunuz kafesin çevresini tanımaya, dolaşmaya ve uçmaya başlayacaktır. Kuşunuz ilk uçma denemelerinde biraz saha sola çarpabilir. Bu durumda kuşunuzu parmağınıza alınız ve sakinleştirerek tekrar kafesinin üzerine ya da içine koyunuz. Bir süre sonra kuşunuz kafesten uzaklaşmaya alışacaktır. Bu noktadan sonra sizde kuşunuzu parmağınızda kafesinden uzaklaştırabilirsiniz.

Kuşunuz ilk günlerde kafese girmekte de zorluk yaşayacaktır. Onu parmağınızla kafese sokarak yardımcı olun. Ve bir önemli tavsiye ilk günlerde kuşunuzu kafese koyar koymaz üzerine kapıyı kapatmayın. Bu durumda kuşunuz serbest dolaşırken size gelmeyi reddedecek ve kafese girmek istemeyecektir. Çünkü size her geldiğinde kafese kilitlendiğini öğrenecektir. Kuşunuzu kafese koyduktan sonra bir süre kapısını açık bırakın, kuşunuz istediği zaman tekrar çıkabileceğini öğreneceği için kafese girmekte zorluk çıkartmayacaktır.

KAFA KAŞIMA VE DOKUNMA İZİNLERİ
Bu konuya başlamadan önce mutlaka belirtmeliyim ki bazı kuşlar ne kadar evcilleşirlerse evcilleşsinler hiçbir zaman elde tutulmayı kabul etmeyebilir ve hatta kafasına bile dokunulmasına izin vermeyebilirler. Buna kuşunuzun önceden yaşadığı kötü tecrübeler ve hepsinden önemlisi yavruluk döneminde yeteri kadar ele alınmaması sebep olur. Bu durumda ki kuşa mutlaka zaman tanınmalıdır. Ancak normal şartlarda ele gelen, sizden yem kabul eden bir kuş kısa sürede kendine dokunulmasına izin verir. Hatta kısa bir süre sonra kendini kaşıtmaya sizin yanınıza gelir.

Bu eğitim sırasında da kuşu sakin tutmak için gene yem kullanacağız. Kuşunuzu kafesin üzerinde ya da benzeri bir yerde elinizle beslerken diğer elinizin sadece bir parmağıyla yavaş yavaş ve kuşa göstererek kuşunuzun kanat kısmına ayaklarına dokunun ve okşayın. Burada kritik nokta kuşunuzun ilk andan itibaren kendisine dokunmaya gelen parmağı görmesidir. Eğer kuş sizin kendisine dokunmak üzere olduğunuzu bilmez ve aniden elinizi görürse bundan ürküp kaçabilir. Bu şekilde küçük küçük başlayan dokunuşlar her seferinde daha yukarı noktalara kafaya doğru ilerler. Bir süre sonra kafasını ve sırtını bütün elinizle kaşımanıza bile izin verecektir. Ancak burada da gene önemli olan sabırlı olmanızdır. Eğer kuşunuz bazen geri çekilir istemezse kendisine dokunulmasını sakın zorlamayın ve bu işi daha sonraya erteleyin.

SES TEKRARI

Sultan papağanı türü kuşların dişileri ve erkeklerinin arasında ki en belirgin fark çıkarttıkları seslerdir. Dişi sultanlar sadece CURK CURK diye tek ton ve tek sıra olarak ses çıkartırlar. Erkek sultanlar ise birkaç kelime konuşabilir ve çok değişik müzikleri, kapı zillerini, araba alarmlarını ezberleyip birebir aynı şekilde çalabilirler. Ancak erkeklerin de bu sesleri bir yaş civarında çıkartmaya başlayacaklarının altını çizmek isterim. Dolayısıyla belirli sesleri kuşunuza öğretmeniz ve onun tekrar etmesini sağlamanız için kuşunuzun erkek ve en az bir yaş civarında olması gerekmektedir.

Kuşlara kelime öğretmenin, şarkı öğretmenin bir çok yolu vardır. Ancak bence sultan papağanlar için en geçerli ve hızlı yol benim bir kelime bir ıslık diye adlandırdığım yoldur. Bu yolda kuşunuza kısa sürede birkaç kelime öğretebilirsiniz.

Bu yöntemin temelinde kuşunuza aynı anda bir al-ver öğretmeniz vardır. Şöyle ki kuşunuza her seferinde, severken, seslenirken, yanına gittiğinizde aynı kelime ve aynı ıslıkla seslenmelisiniz. Örneğin “gümüüüş hu huuuu hu” bu şekilde sürekli olarak kuşunuza seslenirken bir gün siz “gümüüüüş” dediğinizde kuşunuz sizden önce “hu huuuu hu” yu yapacaktır.

Bu noktadan sonra artık bir al-ver başlamış olur. Siz ilk kelimeyi söylediğinizde kuşunuz ıslık bölümünü yaparken siz ıslık bölümünü yaptığınızda da kuşunuz kelime bölümünü yapacaktır. Aynı yöntemle başka kelime ve ıslıklar öğretebileceğiniz gibi, aynı zaman da uzun şarkıları da parça parça öğretebilirsiniz.

SULTAN PAPAĞANI GENETİĞİ

Sultan Papağanlarında genetik konusu tüm dünyada üzerinde çok durulan, çalışma yapılan ve yazı yazılan bir konu iken Türkiye’mizde maalesef hiçbir kaynağa rastlamadım. Bunun temel sebebi sanıyorum Türkiye’de Sultan Papağanı üretimiyle ilgilenen ciddi bir firmanın olmayışı. Bu sebepten dolayıdır ki burada sizinle paylaşacağım Sultan Papağanı genetiğine yönelik bu bilgileri edinmem oldukça uzun vaktimi aldı. Ben burada size konunun sadece başlangıç kısmını en basit şekilde anlatarak ev üreticilerinin hangi renk sultanlardan hangi renk yavrular alabileceğini bilmesini ve hepsinden önemlisi de yavrularının cinsiyetini henüz 1 aylıkken tahmin edebilmesini sağlayacağım.

Konuya başlamadan önce genel genetik bilgilerinin bize lazım olanları buraya eklemem gerek sanırım.

Hepimizin duyduğu ve bildiği kelimedir sanıyorum GEN. Peki nedir bu gen diye sorarsak. GEN: DNA zincirindeki belli bir uzunluktaki birimdir. Kromozom DNA'nın özel bir şekilde paketlenmesi sonucu ortaya çıktığına göre her kromozomda çok sayıda gen var demektir. Her bir gen diğerinden farklı bir şifre içerir ve farklı bir proteini kodlar. Eğer vücutta bir genin kodladığı proteine gereksinim varsa o gen aktif hale geçerek üzerindeki şifre, haberci RNA adı verilen bir yapı şeklinde kopyalanır. Bu yapı hücrenin sitoplazmasındaki ilgili birimlere gelerek kalıp vazifesi görür ve o proteinin yapımı sağlanır. Kısacası vücudun fiziksel şekli ve yönetim şeklini genler belirler.

Sultan Papağanlarında cinsiyeti ve kuşun tüy rengini belirleyen 2 gen vardır. Bu genlerden birisi anne kuştan birisi baba kuştan gelir. Ve bu genlerin buluşma noktasında yavru kuşun rengi ve cinsiyeti belirlenir. İşte biz bu iki gen üzerinde yoğunlaşacağız.

Erkek bir Sultan Papağanı 2 tane X genine sahiptir. Bu iki gende X olduğu için kuş erkektir. Gen görünümüde XX şeklindedir. Ayrıca genlerin ikisine de renk taşıyabilecek büyüklüktedir. Bunun anlamı Sultan erkeği hem görünen rengini taşıyan bir gene sahiptir (buna baskın gen denir) hem de görünmeyen bir renk daha taşıyan gene sahiptir. Bu ikinci gen genelde ya ilk genin aynısı ya da Normal Grey renklerini taşır.

Dişi Sultan Papağanı ise 1 tane X 1 tane y genine sahiptir. Yani gen görünümü Xy şeklindedir. Bu gen tablosu kuşun dişi olması anlamına gelir. Erkeklerdekinin tersi olarak dişilerde ki bu 2 genden X büyük ve renk taşıyabilirken y küçük bir gendir ve renk taşıyamaz. Dolayısıyla dişilerde renk konusunda tek gen aktiftir, X geni, ve o ne renk taşırsa sadece o renk vardır dişide.

Sultan yavrusu ise 1 gen babadan, 1 gen anneden alır. Babadan alacağı gen her halükarda X olacaktır. Anneden alacağı gen ise değişir, bazen X bazen y. Eğer yavru anneden X alırsa gen tablosu XX olur ve erkek olur. Eğer anneden y alırsa gen tablosu Xy olur ve dişi olur. İşte bu noktadan sonra da bu genlerin taşıdığı renkler sonucunda yavrunuzun aldığı renge bakarak yavrunuzun cinsiyetini belirleyebilirsiniz.

Bir örnek yaparsak, En sık rastlanılan çifti örnek alalım. Erkek Normal Grey, dişi ise lutino. Yani gen tablosu Erkek XnXn (2 tane X var ve ikisi de normal grey rengi taşıyor) Dişi XLy (yani X lutino rengi taşıyor y ise renk taşımıyor) olur.

Erkek(XnXn) Dişi (XLy)

Elimizde bunlar var. Bu iki kuş çiftleşirse olasılıklara bakalım.
1. Olasılık Erkekten Xn gelir Dişiden XL gelir. Sonuç kuş ERKEK olur ama asla sadece normal grey görünümde olamaz. Ya kuş yoğun gri ama üzerinde küçük sarı nakış gibi lekeler olur ya da pied bir kuş olur. Yani sarı ağırlıklı kanatları gri görünür.
2. Olasılık ise gene Erkekten Xn gelir Dişiden ise y gelir. Bu durumda kuş DİŞİ olur ve tam bir normal grey görünümüne sahip olur.

Dolayısıyla böyle bir çiftten elde ettiğiniz yavruların cinsiyetini kolaylıkla belirleyebilirsiniz. Normal Grey olanlar dişi, diğer renk karışımları erkek.
Örnekler arttırılabilir ancak temel kural sabittir. Eğer yavru aynı babası gibi ise, anneden hiçbir renk almadıysa DİŞİ dir. Eğer anne gibi ya da anne baba karışımı bir renge sahipse ERKEK tir.
Konu tabii ki derinleştirilebiliyor ancak ben bu kitapta sadece bu kadarını aktaracağım sizlere. Umarım işinize yarar.

Yazılar Yalçın Kaya SAYILGAN tarafından hazırlanmıştır. Bu geniş bilgiler için çok çok teşekkür ederim.